Костел св.Іоана Предтечі

Potok Górny – par. Jana Chrzciciela

23-423 Potok Górny,

tel. 0-84/685-25-29

Proboszcz: ks. Stanisław Zarosa (1962-1989-2002)

Wikariusz: ks. Andrzej Bastrzyk (1969-1996-2004)

Do parafii należą miejscowości: Dąbrówka, Gózd Lipiński, Jedlinki, Naklik, Potok Górny, Szyszków, Wola Kulańska (Kolanka), Zagródki

Kościoły filialne: Gózd Lipiński, Naklik

Odpust: 24 VI, 16 VII

Liczba mieszkańców: 3300

Historia parafii:

Parafia ta istniała już przed r. 1581 i należała do diecezji przemyskiej do w. XIX (dekanat tarnogrodzki archidiakonatu jarosławskiego). Terytorialnie była rozległa. Z biegiem lat szereg miejscowości odłączono od niej na rzecz powstających nowych parafii. Po Kongresie Wiedeńskim (1815) w granicach Galicji pozostały 2 wsie i obecnie tworzą one parafię w diecezji przemyskiej, również 2 wsie przeszły do parafii Huta Krzeszowska, wreszcie w r. 1919 powstała nowa parafia Lipiny. Jeszcze po II wojnie światowej 2 wsie odłączono do Krzeszowa. Parafia została uposażona przez Stefana Batorego w r. 1581 (łan ziemi, łąka, 2 sadzawki, młyn). Rozwija się tu kult Matki Bożej, czego wyrazem są m.in. pielgrzymki do Leżajska. Ciężkim okresem w życiu parafii była II wojna światowa. Sam Potok Górny został dwukrotnie spacyfikowany. Los parafian w sposób tragiczny podzielili również księża: 19 XII 1943 r. zamordowano proboszcza, ks. Błażeja Nowosada, a 3 IX 1945 r. zamordowano ks. Ludwika Olechowskiego.

W latach: 1990-1997 w wyniku starań, przyznano rejentalnie współwłasność cerkwi w Kulnie i cmentarza grzebalnego w Kulnie, parafii rzymskokatolickiej w Potoku Górnym i parafii prawosławnej w Tarnogrodzie. W r. 1997 Kulno przyłączono do parafii w BystremNa terenie dawnej parafii potockiej były 4 cerkwie unickie (mieszkało tu dużo grekokatolików). Po kasacie unii parafie te zamieniono na prawosławne. Obecnie pozostała bardzo mała liczba prawosławnych.

W archiwum przechowuje się m.in. stare księgi parafialne od r. 1581, wizytacje biskupie i dziekańskie, kronikę parafialną.

Nie wiadomo kto był fundatorem pierwszego, drewnianego kościoła. Z protokołu wizytacyjne bpa przemyskiego z r. 1721 wynika, że został on zbudowany w r. 1583, konsekrowany, 11, grudnia 1611 r., przez bpa bakowskiego Walerego Lublinieckiego. Były w nim następujące ołtarze: 1. główny, św. Jana Chrzciciela, koloru czerwonego, częściowo pozłacany,z mensą drewnianą i dwoma drewnianymi stopniami, 2. Św. Antoniego, koloru niebieskiego, częściowo pozłacany i posrebrzany, z mensą drewnianą i dwoma stopniami, 3. Św. Mikołaja, koloru niebieskiego, częściowo pozłacany i posrebrzany, 4. Św. Kajetana, koloru marmurowego, z mensą drewnianą, znajdował się obok ołtarza św. Mikołaja, 5. Ołtarz w kaplicy MB Różańcowej, koloru czarnego, częściowo pozłacany, z drewnianą mensą, 6. Św. Franciszka, z drewnianą mensą, 7. Św. Józefa, koloru niebieskiego, częściowo pozłacany o posrebrzany, z drewnianą mensą. Cmentarz przykościelny był ogrodzony parkanem, pokrytym daszkiem z gontu, na nim znajdowała się dzwonnica.

Kościół obecnie istniejący, pw. św. Jana Chrzciciela, wybudowany w latach: 1743-1754, głównie z fundacji ówczesnego proboszcza, ks. Grzegorza S. Jastrzębskiego, Teresy Zamoyskiej i Grabińskich (okoliczni dzierżawcy). 11 VII 1754 r. konsekrował go bp Wacław Hieronim Sierakowski. Kościół remontowany w r. 1922 i w 1935. W czasie remontu w latach: 1936-1939 wykonano nowy sufit żelbetonowy, a dach pokryto blachą. W r. 1956 odnowiono wnętrza i z zewnątrz (wtedy zamalowano starą polichromię). W latach 1958-1960 odwodniono kościół. W r. 1973 wykonano odnowienie całego kościoła (na podstawie ustnych przekazów parafian przywrócono dawną polichromię). Gruntowny remont w latach: 1990 – 1993. W latach: 1994 – 1999 konserwacja ołtarzy, żyrandoli, kinkietów i stacji Drogi Krzyżowej.

Późnobarokowy. Orientowany. Murowany z cegły, otynkowany. Trzynawowy, bazylikowy z transeptem. Prezbiterium jednoprzęsłowe, równej szerokości z nawą główną, zamknięte trójbocznie, przy nim od strony północnej zakrystia ze skarbczykiem na piętrze, od południa kruchta (dawny skarbiec). Korpus trójprzęsłowy z wąskimi nawami bocznymi, transept o silnie wystających, jednoprzęsłowych ramionach. Sklepienia w nawach bocznych i ramionach transeptu kolebkowo-krzyżowe; w zakrystii i kruchcie kolebkowe z lunetami, w kluczu sklepienia zakrystii stiukowa rozeta; w nawie i w prezbiterium sklepienia zapewne z r. 1935, pierwotnie strop. Wnętrze rozczłonkowane pilastrami o bogatych kapitelach, podtrzymującymi gzyms profilowany; nawy boczne otwarte do głównej arkadami ujętymi w profilowane obramienia. Chór muzyczny murowany wsparty na arkadach zajmuje ostatnie przęsło nawy głównej. Fasada trójdzielna z wyższą dwukondygnacyjną częścią środkową, zwieńczona szczytem ze spływami po bokach; części boczne fasady jednokondygnacyjne, zwieńczone spływami wolutowymi; rozczłonkowana pilastrami podtrzymującymi belkowanie i ożywiona licznymi płycinami ujętymi w obramienia kilku typów; na osi portal późnobarokowy, ponad nim otwór okienny w uszatym obramieniu. Przy fasadzie czterokolumnowy portyk z w. XX (zapewne z r. 1935). Elewacje boczne opilastrowane, z otworami okiennymi w profilowanych uszakowatych obramieniach; czołowe ściany transeptu zwieńczone trójkątnymi szczytami. Dachy dwuspadowe, nad nawami bocznymi, zakrystią i kruchtą pulpitowe, pokryte blachą; na skrzyżowaniu transeptu wieżyczka na sygnaturkę. Dwa portale z prezbiterium do zakrystii i kruchty, kamienne, ujęte pilastrami podtrzymującymi belkowanie.

Ołtarz główny barokowy ok. poł, w. XVIII, dwukondygnacyjny z ornamentacją regencyjną, rzeźbami śś. Anny, Ignacego Loyoli, Jana Nepomucena, Symeona, w zwieńczeniu Bóg Ojciec, z obrazami: chrztu Pana Jezusa (z dawnego kościoła drewnianego) oraz św. Kazimierza Królewicza z tegoż czasu; tabernakulum z obrazem Ostatniej Wieczerzy. Ołtarze boczne: 1-2. barokowe ok. poł. w. XVIII z rzeźbami rokokowymi proroków, świętych i aniołów na rokokowych konsolkach, oraz obrazami gruntownie przemalowanymi: Matki Boskiej Szkaplerznej z r. 1609, odnawiany w r. 1905, i św. Michała Archanioła z w. XVIII; mensy rokokowe; 3-4. o charakterze barokowym, zapewne z 1. poł. w. XIX z obrazami Wniebowstąpienia, św. Walentego na zasuwie i św. Marii Magdaleny w zwieńczeniu z w. XIX. Ambona w stylu regencji z rzeźbą Boga Ojca na baldachimie. Chrzcielnica klasycystyczna z obrazem Chrztu Chrystusa na zaplecku z w. XVIII, przemalowanym, w zwieńczeniu obraz Boga Ojca z w. XVIII. Pod chórem, na filarze, umieszczono tablicę ku czci pomordowanych w czasie ostatniej wojny (wykonane w r. 1972). Ławki barokowe. Dwa feretrony: 1. rokokowy z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem; 2. w charakterze barokowym z w. XIX z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem, przemalowanym, w drewnianej sukience oraz św. Antoniego. Lawaterz drewniany barokowy z obrazem Chrystusa Dobrego Pasterza z 1. poł. w. XIX, ludowy. Rzeźby: 1. krucyfiks barokowy z w. XVIII; 2-3. Matka Boska i Chrystus Zmartwychwstały rokokowe. Dwa krzyże o charakterze barokowo-ludowym. Epitafium marmurowe Wincentego Alfonsa Rasciusa i jego żony Anieli z Wodzickich (zm. w r. 1818).

Monstrancja rokokowa z 2. poł. w. XVIII. Kielich rokokowy ok. poł. w. XVIII.

Cmentarz kościelny otoczony starym murem, krytym dachówką, z kapliczką, bramądzwonnicą i furtą na plebanię. Kap1iczka zapewne z 1. poł, w. XIX, murowana, otynkowana, na rzucie kwadratu z trójkątnym szczytem, dach dwuspadowy. Brama dzwonnica z w. XVIII, odnowiona w r. 1957, murowana otynkowana, o dwóch kondygnacjach; w dolnej kondygnacji otwór bramny zamknięty półkoliście, górna przepruta trzema wydłużonymi otworami arkadowymi na dzwony, w niej 3 dzwony – jeden z r. 1928, wykonany w Przemyślu (30 V 1928 r, poświęcił go bp M. Fulman) i dwa z r. 1974, wykonane u Jana Felczyńskiego w Przemyślu (24 V 1975 r. poświęcone przez bp. B. Pylaka).; daszek czterospadowy, kryty dachówką. Furta z w. XVIII, murowana, otynkowana, otwór przejściowy zamknięty odcinkowo, po bokach ujęty pilastrami podtrzymującymi belkowanie, nad którym półkolisty szczyt; po bokach pilastrów spływy wolutowe. W murze parkanu 4 kapliczki z 1 poł. w. XIX.

B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii

1. Kościół filialny, pw. św. Michała Archanioła, w Góździe Lipińskim.

Pierwsza kaplica, drewniana, została wybudowana przed ukazem tolerancyjnym z r. 1905 przez Macieja Ćwikłę. Od r. 1946 sporadycznie odprawiano tutaj nabożeństwa. Od r. 1963 Msze św. były co dwa tygodnie, a od r. 1972 regularnie. W lutym 1981 r. starą kaplicę przekazano do Harasiuk. Kościół obecnie istniejący wybudowano w latach: 1978-1979 wg projektu inż. archidiec. Romana Orlewskiego z Rzeszowa. 30 IX 1979 r. został poświęcony przez bp. Zygmunta Kamińskiego. Murowany, w stylu nowoczesnym, o powierzchni użytkowej 260 m, trzy dzwony wykonane w Przemyśla w firmie Jana Felczyńskiego (r. 1982). W latach: 1990 – 1991 wykonano ogrodzenie z metalowych przęseł przy murowanych słupach, odnowiono kościół, wykonano chodnik

O d p u s t: św. Michała Archanioła (ostatnia niedziela IX).

2. Kościół filialny, pw. Miłosierdzia Bożego, w Nakliku, z lat: 1993 – 1996, wg projektu inż. Zdzisława Sachara i inż. Jana Golca z Biłgoraja, poświęcony, 18 września 1996 r., przez bpa zamojsko-lubaczowskiego Jana Śrutwę. Murowany, kryty blachą, o pow. użytkowej 185 m?, ogrodzony, w r. 1998, metalowymi przęsłami przy murowanych słupach. Odpust: Niedziela Miłosierdzia Bożego

3. Ponadto na terenie parafii są kapliczki przydrożne w: Potoku Górnym, murowana, św. Barbary, z r. 1908 (ufundowała ją prawdopodobnie Barbara Zamoyska), w Dąbrówce (dwie- jedna na słupie, a druga na grobie powstańców), w Jedlinkach, w Woli Kulańskiej, w Nakliku (na miejscu dawnej kaplicy prywatnej z początku w. XVIII, obsługiwanej wtedy przez kapłana unickiego odprawiającego w rycie łacińskim), Szyszkowie i w Zagródkach.

C. Cmentarze:

1. Cmentarz rzymskokatolicki, czynny, założony w poł w. XIX, w kształcie wydłużonego czworoboku o pow. 1,5 ha, podzielony na kwatery, ogrodzony metalową siatką przy słupach z cegły

2. Cmentarz prawosławny, nieczynny, założony po r. 1875, w kształcie prostokąta o pow. 0,5 ha, bez podziału na kwatery

O d p u s t y:

św. Jana Chrzciciela (24 VI),

MB Szkaplerznej (16 VII).

Msze św. w niedziele i święta, godz.: 9.00, 11.00, 12.00 (w Goździe Lipińskim), 13.00 (w Nakliku), 16.00

Księgi metrykalne:

chrztów: 1686 – 1711, 1714 – 2001

małżeństw: od r. 1687

zmarłych: 1728 – 1781, 1810 – 2001

Kronika parafialna od r. 1963

Lista proboszczów: ks. Jan Sierotka (1582-1604), ks. Kacper Grotowski (1605 – 1611), ks. Albert Leżański (1612 – 1616), ks. Jan Sulina (1630 – 1637), ks. Jan Purecki (1645?), ks. Krzysztof Szypiński (1687? – 1692), ks. Maciej Mikołajski (1693 – 1709), ks. Jakub Michał Komborski (1709 – 1722), ks. Walery Wastowski (1722 – 1723), ks. Antoni Serwatowski (1724 – 1727), ks. Andrzej Szynglartowicz (1727 – 1732), ks. Grzegorz Stanisław Jastrzębski (1732 – 1743), ks. Walenty Samorzyński (1744 – 1746), ks. Jan Wierzbowski (1746 – 1776), ks. Mikołaj Maciejowski (1776 – 1802), ks. Bartłomiej Sobolewski (1802 – 1821), ks. Mateusz Bełcikowski (1821 – 1856), ks. Jan Pawełkiewicz (1856 – 1857), ks. Tomasz Petrykowski (1857 – 1873), ks. Feliks Kamiński (1873 – 1876), ks. Franciszek Matraś (1876 – 1878), ks. Fryderyk Więckowski (1878 – 1918), ks. Antoni Czamarski (1918 – 1920), ks. Józef Sławiński (16 VI – 24 VII 1920), ks. Jan Siedlecki (1920 – 1922), ks. Stanisław Frug (1922 – 1923), ks. Seweryn Ślusarski (1923 – 1925), ks. Adolf Netczyński (1925 – 1936), ks. Błażej Nowosad (1936 – 1943), ks. Ludwik Olechowski (1944 – 1945), ks. Franciszek Surtel (1945 – 1946), ks. Aleksander Hawryluk (1946 – 1962), ks. Józef Walczak (1962 – 1971), ks. Bogusław Wojtasiuk (1971 – 1989)

Powołania z terenu parafii: ks. Jan Bielak (archidiec. lubelska), ks. Józef Bucior, ks. Zbigniew Bucior (diec. przemyska), ks. Zbigniew Kociołek, ks. Roman Sarzyński (TCh), ks. Krzysztof Śniosek, ks. Jan Wnuk (kap. WP), dn Piotr Ćwikła (OFM), dn Krzysztof Ślepokura, s. Maria Bucior (kanoniczki Ducha Świętego), s. Lucyna Bucior (kanoniczki Ducha Świętego), s. Mieczysława Nakonieczna (SSpS), s. Halina Pieczonka (CSFB), s. Zofia Sadowa (kanoniczki Ducha Świętego), s. Krystyna Socha (kanoniczki Ducha Świętego)

Księża pochowani na miejscowym cmentarzu: ks. Fryderyk Więckowski, ks. Błażej Nowosad, ks. Ludwik Olechowski, ks. Stanisław Knap, ks. Jan Cimek

Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne: Koła Żywego Różańca, Straż Honorowa, Legion Maryi, II Zakon Św. Franciszka, KSM, zespół charytatywny, Rada Duszpasterska, Ruch Trzeźwości, Zespoły Synodalne.

Szkoły istniejące na terenie parafii: Gimnazjum Publiczne w Szyszkowie, szkoła Podstawowa w Potoku Górnym, Szkoła Podstawowa w Dąbrówce, Szkoła Podstawowa w Góździe Lipińskim, Szkoła Podstawowa w Nakliku, Szkoła Podstawowa w Szyszkowie