2004 р. Довідка 3
Sękowa – kościół p.w. ś.ś. Filipa i Jakuba
Kościół p.w. świętych Filipa i Jakuba Apostołów, położony na pograniczu wsi Sękowa i Siary, w zakolu potoku Sękówka, należy do najcenniejszych i najbardziej malowniczych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego na terenie Podkarpacia. Od r. 1930 znajduje się w rejestrze obiektów zabytkowych.
Wzniesiony został ok. 1520 r. a konstrukcja i układ przestrzenny wnętrza świątyni zachowały się do dzisiaj, wiele elementów budowli uległo jednak zmianom. Pierwszych przekształceń dokonano w XVII w., jednak najważniejsze nastąpiły w XVIII w., kiedy to powstała niska wieża i wysokie «soboty» (okapy dachu tworzące okalające kościół podcienia), które nadały kościołowi indywidualny charakter.
Prace przy odnawianiu świątyni prowadzono w r. 1819 (data na belce podtrzymującej platformę chóru muzycznego) i na większą skalę w drugiej połowie XIX w. (ściany i strop pokryte zostały polichromią figuralną o motywach neogotyckich). Status parafialny świątynia utraciła w r. 1885, po wybudowaniu we wsi nowego, murowanego kościoła neogotyckiego p.w. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny. Drewniany kościółek nadal jednak pozostawał obiektem zainteresowania. Rysowali go chętnie m.in. Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer i Włodzimierz Tetmajer. Do końca r. 1914 we wnętrzu świątyni znajdowały się barokowe ołtarze z obrazami malowanymi przez XVI-wiecznych mistrzów cechowych oraz ambona i chór muzyczny z prospektem organowym. Sprzęty te były wielobarwne i bogato ornamentowane.
Eksponowane miejsce zajmowała późnogotycka kamienna chrzcielnica z datą 1522. W wejściach do zakrystii i nawy zwracały uwagę gotyckie, ornamentowane portale.
Kościół został poważnie zniszczony zimą 1914/1915, ponieważ w Jego pobliżu przebiegała linia okopów austriackich. Drewniany materiał ze ścian, wieży i dachu posłużył żołnierzom do budowy okopów lub przeznaczony został na opał. Zdewastowano wnętrze i zniszczono większość XVI- i XVII-wiecznego wyposażenia.
Odbudowę świątyni prowadzono w latach 1918-1919. Zrekonstruowano m.in. zakrystię i odtworzono podcienia, a prawdopodobnie także wtedy dachy pokryto gontami. We wnętrzu odtworzono gotycką chrzcielnicę i zakonserwowano fragment dawnej polichromii na ścianie południowej. W latach 1942-1949 prowadzono prace przy rekonstrukcji ołtarza głównego. Posągi wyrzeźbił Piotr Kędzierski z Krosna, a pracami stolarskimi kierował Franciszek Liszka z Siar. Sfinansowanie kosztownego remontu możliwe było dzięki funduszom uzyskanym ze sprzedaży drzeworytu przedstawiającego kościół, wykonanego przez artystkę Marię Gabryel-Rużycką. Kolejna renowacja obiektu miała miejsce w latach 1953-1955. Remontowano m.in. soboty i wieżę oraz wymieniono pokrycie dachowe. Po r. 1955 wykonano ambonę, ołtarze boczne i balaski.
Prace konserwatorskie prowadzono w r. 1972. Wzmocniono wówczas konstrukcję więźby i częściowo wymieniono gontowe pokrycie dachu. Ostatni gruntowny remont kościoła, rozpoczęty w r. 1983, trwał kilka lat. Prowadziły go służby konserwatorskie ówczesnego województwa tarnowskiego przy dużym zaangażowaniu miejscowego proboszcza, ks. Stanisława Dziedzica. Prace renowacyjne i konserwatorskie miały charakter kompleksowy i objęły nie tylko architekturę budowli, ale także jej wyposażenie. Uporządkowano otoczenie świątyni i odtworzono kamienny mur otaczający niegdyś cmentarz przykościelny. Działania konserwatorskie w r. 1994 wyróżnione zostały międzynarodową nagrodą «Prix Europa Nostra» oraz medalem (eksponowanym dziś w kościele).
Kościół orientowany, późnogotycki, wzniesiony według modelu powielanego powszechnie na początku XVI w. przez małopolskich budowniczych, przekształcony nieznacznie w okresie późnego baroku. Drewniany, konstrukcji zrębowej, o ścianach z ręcznie ciosanych, modrzewiowych bali pokrytych gontami, w zwęgłowaniach związanych na zamek, z ostatkami ściętymi równo przy licu ścian. Wieża przybudowana, konstrukcji słupoworamowej, otwarta w przyziemiu. Wokół kościoła szerokie, otwarte soboty (zrekonstruowane na wzór pierwotnych), wsparte na słupach z zastrzałami, z zadaszeniami sięgającymi do gzymsu wieńczącego korpus budowli, obniżonymi pod oknami. Wewnątrz stropy płaskie z podciągiem wzdłużnym, w nawie zaskrzynienia. Na belce tęczowej krucyfiks. Ściany szalowane poziomo deskami. Platforma i parapet chóru muzycznego drewniane, wsparte na dwóch belkach (na jednej z nich data 1819 i fragment polichromii). Więźba dachowa gotycka, konstrukcji storczykowej. Dach bardzo stromy, jednokalenicowy, pokryty gontem. W kalenicy wieloboczna wieżyczka na sygnaturkę, zapewne z XVII w., z latarnią, z ostrosłupowym blaszanym hełmem. Wieża o pozornej izbicy wydzielonej okapem, nakryta hełmem kopulastym pokrytym gontem, zwieńczonym wysoką, ośmioboczną, wąską latarnią nakrytą kopulastym, blaszanym hełmem. Posadzka z płyt kamiennych. Otwory okienne prostokątne, okna drewniane, o podziałach wielokwaterowych. Trzy portale późnogotyckie zamknięte tukami oślich grzbietów (do zakrystii zrekonstruowany). Portal od zachodu zwieńczony łukiem zwielokrotnionym, wzbogaconym reliefową ornamentyką. Detal ciesielski o profilach gotycko-renesansowych.
Kościół jednonawowy, z kwadratową nawą i węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium, przy którym od północy nowsza, prostokątna zakrystia. Przy nawie od zachodu kwadratowa wieża.
Ołtarz główny póżnorenesansowy, z początku XVII w., z obrazem przedstawiającym świętych Mikołaja, Benedykta i Antoniego w retabulum i posągami świętych Piotra i Andrzeja w skrzydłach. Na predelli płaskorzeźba przedstawiająca scenę zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Zwieńczenie flankowano medalionami z wizerunkami patronów kościoła, świętych Filipa i Jakuba. Chrzcielnica gotycka, z r. 1522, kamienna, z dekoracją maswerkową. Obrazy Drogi Krzyżowej neogotyckie. Na ścianach fragmenty neogotyckiej polichromii z drugiej połowy XIX w.
Джерело: