2005 р. Довідка

Banica

Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś Kosmy i Damiana (obecnie kościół katolicki).

Nie jest znana dokładna data powstania cerkwi, przypuszcza się że zbudowano ją w połowie XVIII wieku (nie później niż w roku 1787) jednak wiadomo, że nie była pierwszą cerkwią we wsi czwartą z kolei. W 1898 roku nastąpił pierwszy gruntowny remont świątyni, który wyraźnie zmienił jej formę – przedłużono nawę, zmieniono dach nad nawą na tradycyjny dwuspadowy. W latach kolejnych (1922, 1966) dokonywano kolejnych niezbędnych remontów.

Ostatnie remonty w latach 80-tych XX-go wieku inspirowane i nadzorowane przez proboszcza Banicy Mirosława Czekaja, zaowocowały nagrodą Ministra Kultury i Sztuki dla najlepszego użytkownika zabytków drewnianych.

Jest to jedna z nielicznych cerkwi łemkowskich, która nie jest orientowana; prezbiterium jest zwrócone w kierunku południowym. Pierwotnie cerkiew była trójdzielna, obecnie nawa w kształcie prostokąta przedłużona o babiniec. Prezbiterium zamknięte trójbocznie. Wieża o ścianach pochyłych usytuowana w przedłużeniu obecnej nawy.

Dachy pokryte blachą, pierwotnie nad nawą i babińcem były łamane, wielopołaciowe, jednak po przebudowie pod koniec XIX wieku wykonano nad nawą dach dwuspadowy (nad prezbiterium pozostał wielopołaciowy).

Teren wokół cerkwi otoczony jest kamiennym murkiem z bramką – dzwonnicą, która świetnie się komponuje z całością. We wnętrzu pomalowanym na jednolity niebieski zachował się kompletny ikonostas z 1787 roku jednak jest on uzupełniony zachowanymi ikonami z poprzednich banickich cerkwi, które to ks. Czekaj odkrył podczas remontu (również na ścianach nawy wiszą ikony z poprzednich cerkwi).

W nawie dwa ołtarze boczne.

Od 1947 roku cerkiew jest użytkowana przez kościół rzymskokatolicki, nie zmieniając wezwania cerkwi.

Джерело: