Вацлав Потоцький

Wacław Potocki

Wacław Potocki, syn Adama i Zofii Przypkowskiej urodził się w 1621 r. w Woli Łużańskiej. Przy podziale majątku otrzymał część wsi Łużnej oraz Łosie i Leszczyny. Ukończył szkołę ariańską w Raciborsku pod Krakowem. Był gorącym szermierzem humanitarnych haseł Braci Polskich. W wieku 17 lat rozpoczął służbę wojskową, biorąc udział w1638 r. w wojnie polsko-kozackiej. W wieku 21 lat ożenił się z Katarzyną Morsztynówną i zamieszkał w Łosiu, a po pewnym czasie osiadł w Łużnej. W 1651 roku z pocztem kozackim udaje się na wojnę i walczy pod Beresteczkiem. W początkowym okresie potopu szwedzkiego na zjeździe arian w Łużnej opowiedział się po stronie szwedzkiej. Ostatecznie w latach 1652-1653 wziął udział w wojnie przeciwko Szwedom, wystawiając własnym sumptem oddział wojskowy. Po roku 1658 został zmuszony do przejścia na katolicyzm.

Potocki cieszył się poważaniem szlachty ziemi krakowskiej. W 1667 roku zostaje wybrany na sejmiku proszowskim sędzią skarbowym z województwa krakowskiego. W latach 1667- 1668 pełni intratną funkcję podstarościego grodzkiego w Bieczu, a w latach 1668-1676 sędziego grodzkiego bieckiego. W 1672 zostaje wybrany na komendanta obrony Biecza przed spodziewanym najazdem tatarskim. W 1673 r. otrzymuje nominację na dowódcę grodu bieckiego, gdzie stale przebywa. Pozycja poety wzrosła za czasów Jana III Sobieskiego, z którym pozostawał w dobrych stosunkach.

W 1673 r. wysyła na wojnę swego 22-letniego syna Stefana, który jednak po odbytej kampanii umiera we Lwowie. Ciało jego sprowadza Potocki do Biecza i chowa w kościele farnym.

Dziedzic Łużnej zaciąga swego drugiego syna Jerzego do wojska koronnego, który w jego szeregach odbywa wyprawy wojenne na Ukrainę i walczy pod Żwańcem. W maju 1685 roku Wacław uzyskuje podpis królewski na dokumencie, mocą którego podczaszostwo krakowskie, złożone przez niego na rzecz syna, konferuje król «Jerzemu Potockiemu, swemu byłemu dworzaninowi, a teraz towarzyszowi chorągwi husarskiej za waleczność w wyprawach wojennych oraz za gorliwość w publicznych posługach oddaną». Dopiąwszy swego celu oddaje się znów działalności publicznej. Na sejmie w 1685 roku zostaje mianowany komisarzem do granic Śląska.

Rok 1691 jest dla Potockiego bardzo bolesny, ponieważ umiera jego syn Jerzy. On sam zmarł 9 lipca 1696 roku i został pochowany przez synową w podziemiach klasztoru w Bieczu. Dopiero w roku 1986 wmurowano w ścianę kościoła o.o. Franciszkanów- Reformatów w Bieczu tablicę pamiątkową dla uczczenia poety.

Wacław Potocki zaliczany jest do najpłodniejszych polskich poetów czasów Baroku, a jego literacki dorobek obejmuje kilka tysięcy wierszy.

Twórczość literacką rozpoczął najpewniej w latach 40-tych. Wydał wówczas «Pojedynek rycerza chrześcijańskiego», który zjednał mu szerokie rzesze arian. Później miejsce utworów religijnych zajęły utwory epickie jak np. «Lidia» i słynna «Transakcja wojny chocimskiej». Po 1670 roku zaczęły dominować w jego twórczości utwory o charakterze okolicznościowym lub politycznym («Pogrom turecki z Hussein paszą pod Chocimem»). Napisał też po zwycięstwie Sobieskiego pod Chocimem zaktualizowaną wersję «Wojny chocimskiej». U schyłku życia ukazało się dzieło «Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego».

W swych utworach krytykował anarchię, ciemnotę i fanatyzm religijny szlachty. Sam uważał się za poetę Pogórza Karpackiego i opisywał je malowniczo w swych wierszach. Jest on uważany za najbardziej sarmackiego pisarza w literaturze staropolskiej. Jego wiersze polityczne były cytowane często przez średnio zamożną szlachtę, którą poeta uważał za siłę zdolną wyprowadzić Rzeczpospolitę z pogłębiającego się upadku.

Джерело: